|
Margt er athyglisvert hjá
froskunum, td. að þar sem froskar hafa afar óþroskuð lungu
anda þeir einnig með húð sinni.
Froskar koma úr eggjum og
anda ungar þá til að byrja með tálknum sem síðan hverfa.
Svo
segir inn á Dagfinni dýralæknir:
Froskdýr
 Tveir
helstu hópar froskdýra eru froskar og salamöndrur.
Froskdýr eru hryggdýr sem á
unga aldri líkjast fiskum, lifa í vatni og anda þá með
tálknum, en þegar þau eldast skríða þau flest upp á land og
anda þá með lungum og húðinni. Lungu eru óþroskuð og því anda
þeir flestir einnig með húðinni og eru háðir því að húðin sé
rök og þurfa því að vera í röku umhverfi.
Froskar klekjast úr eggi og
nefnast þá halakörtur. Halakörtur hafa langan sundhala, eru
með tálkn og lifa í vatni. Smám saman breytast halakörturnar,
halinn rýrnar, fætur taka að myndast og tálknin hverfa, en
lungu myndast í staðinn og dýrin skríða á land. Froskar eru
háðir vatni því dýrin hverfa aftur til vatnsins til að verpa
eggjum sínum.
Salamöndrur eru ólíkar
froskum að því leyti að þær eru búklangar og með hala alla
ævina, fætur eru styttri (sérstaklega afturfæturnir)
Salamöndrur eru háðar raka líkt og froskar og verpa eggjum
sínum í vatni og sumar þeirra ala allan aldur sinn í vatni.
( Valdimar Helgason Hryggdýr)
Spurningar og svör á
Vísindavefnum:
Hvernig gefa froskar frá sér eitur?
Hvernig æxlast froskar?
Hvað eru margar froskategundir til á Íslandi og
í heiminum?
Hver er stærsti froskur í heimi og stærsta
salamandran?
Hvert er eitraðasta dýr í heimi?
Hvað eru til margar tegundir af froskum?
Hvar eru eyrun á froskum?
Á vísindavefnum segir
einnig:
Óhætt er að segja að
æxlunarhættir froska séu þeir „upprunalegustu“ meðal
landhryggdýra, sérstaklega þegar haft er í huga að frjóvgun
eggja verður fyrir utan líkama kvendýrsins en ekki innvortis
eins og tíðkast meðal annarra landhryggdýra (fugla, skriðdýra
og spendýra). Að því leyti líkjast æxlunarhættir froskdýra
æxlunarháttum fiska frumstæð froskdýr voru fyrstu landdýr
þróunarsögunnar. Fyrstu landdýrin þróuðust í skriðdýr og
nokkrir hópar skriðdýra þróuðust síðan í fugla og spendýr.
Þegar líða fer að tímgun reyna karldýrin að heilla kerlurnar
með því að kallast á í kapp við hver annan. Margir sem hafa
dvalist erlendis í námunda við votlendi, kannast við „kvak“ í
froskum að á ákveðnum árstímum. Kvendýrin velja síðan úr þann
karl sem þeim finnst hafa kröftugasta kvakið. Þegar
kvenfroskurinn nálgast hinn útvalda, fer karlinn upp á bakið á
kvenfroskinum og heldur fast utan um kvendýrið, í stöðu sem
dýrafræðingar nefna „amplexus“. Froskarnir eru oftast í
þessari stöðu í fáeinar klukkustundir en geta verið að í allt
að nokkra daga, þar til kvenfroskurinn losar eggin og um leið
frjóvgar karlinn eggin með sæðinu.
Utan um eggin er hlaup sem hefur að geyma efnasambönd, sem
valda því að eggin þenjast út, og eykur það líkurnar til muna
að frjóvgun eigi sér stað. Eftir að æxlun á sér stað yfirgefa
foreldrarnir frjóvgunarstaðinn, tjörnina eða annað votlendi.
Mikill minnihluti frosktegunda sýnir afkvæmum eða frjóvguðum
eggjum nokkra umhyggju; ungviðið þarf yfirleitt að heyja
lífsbaráttuna eitt og sér án verndar foreldranna. Kvenfroskar
geta losað nokkuð hundruð egg sem er nauðsynlegt vegna þess
hve afföllin eru oftast gríðarlega mikil.
Hjá þeirri frosktegund sem hefur verið hvað mest rannsökuð,
norður-ameríska trjáfrosknum (Rana sylvaticus), er
æxlunartímabilið snemma á vorin. Í apríl hafa eggin síðan
klakist út og litlar halakörtur synda um í tjörnum. Í júní eru
körturnar komnar með fótleggi og þær hafa misst halann, sem
auðveldaði þeim að komast leiðar sinnar í tjörninni. Á þessu
stigi eru körturnar að undirbúa síðari hluta lífsferlisins, að
gerast landdýr. Þegar körturnar eru tilbúnar að yfirgefa
tjörnina eru þær smækkuð eftirmynd foreldra sinna og hefja þá
leit að fæðu.
Jón Már Halldórsson.
„Hvernig æxlast froskar? “. Vísindavefurinn 16.1.2003.
http://visindavefur.hi.is/?id=3014. (Skoðað 31.1.2007).
Froskamyndir.
Hér eru ágætis froska
upplýsingar á ensku:
|
