Til eru þrjár tegundir fíla í heiminum í dag og lifa tvær þeirra í Afríku en ein í Asíu. Afríkufíllinn eða afríski gresjufíllinn (Loxodonto africana) er stærsti núlifandi fíllinn og líka stærsta landspendýrið. Hann er 3-4 metrar upp á herðakamb og vegur 4-7 tonn, en þó er algengasta þyngdin 5,5 tonn. Í Afríku lifir líka skógarfíllinn (Loxodonta cyclotis) sem er mun minni en gresjufíllinn eða 2-4 tonn. Lengi vel var skógarfíllinn talinn deilitegund gresjufílsins en nú eru flestir vísindamenn á þessu sviði á því að hann sé sérstök tegund. Nánar má lesa um skógarfílinn í svari við spurningunni Er skógarfíllinn í Afríku sérstök tegund?



Asíufíllinn (Elephas maximus) er eina filategundin sem lifir í Asíu og skiptist hún í nokkrar deilitegundir. Má þar nefna Súmötru-deilitegundina E. maximus sumatrans, Sri Lanka-deilitegundina E. maximus maximus og meginlandsdeilitegundina E. maximus indicus. Þessar deilitegundir eru allar áþekkar að stærð, um 3 metrar upp á herðakamb og 2-5 tonn á þyngd.

Eitt af einkennum fíla eru stórvaxnar skögultennur og eru bæði kynin með slíkar tennur. Tarfarnir eru þó með mun stærri og voldugri tennur. Ástæðan fyrir því er ekki alveg kunn en þó telja vísindamenn að um kynjað val sé að ræða. Með öðrum orðum þýðir það að tarfar með stærri skögultennur hafi betur í samkeppni við aðra tarfa um hylli kúa og komi þar af leiðandi erfðavísum sínum til næstu kynslóðar. Þar á meðal eru þá erfðavísar sem hafa áhrif á stærð skögultanna.

Meginástæða hruns fílastofnsins er mikil ofveiði undanfarin 170 ár. Í upphafi voru það einkum evrópskir nýlenduherrar í Afríku sem veiddu fíla í miklum mæli bæði sér til skemmtunar og til að eignast hinar eftirsóttu vígtennur þeirra.

Árið 1960 var sett veiðibann á fíla í stórum hluta Afríku. Þá tók hins vegar við stórfelldur og skipulagður veiðiþjófnaður þannig að bannið hafði ekki tilætluð áhrif. Slælegt veiðieftirlit og spilling voru helstu ástæður þess að ólöglegar veiðar blómstruðu. Mjög erfitt hefur reynst að sporna við þessu og enn þann dag í dag eru fílar mikið veiddir. Sem dæmi er talið að árið 2006 hafi rúmlega 20 þúsund fílar verið felldir. Á sumum svæðum eru veiðarnar svo gengdarlausar að þær eru langt umfram þolgetu þessara stofna og þeir eru í stöðugri rénun. Á öðrum svæðum, einkum vel stýrðum verndarsvæðum, hefur hins vegar orðið mikil offjölgun á fílum, jafnvel svo að þurft hefur að lóga tugum dýra til að koma í veg fyrir gróðurhnignun.

Ein helsta ástæða mikilla veiða undanfarin ár er aukin eftirspurn eftir fílabeini, en hátt verð er greitt fyrir beinin á svörtum markaði. Megnið af fílabeinunum er selt til Asíu og getur uppgangur á ákveðnum svæðum Asíumarkaðar að hluta til skýrt þessa auknu eftirspurn.

Fílabein er ein helsta ástæða veiðiþjófnaðar á fílum. Þetta listaverk er til dæmis gert úr fílabeini.

Asíska fílnum hefur einnig fækkað umtalsvert. Við upphaf síðustu aldar var heildarstofnstærðin um 200 þúsund dýr en nú eru stofnstærðin aðeins á bilinu 35-40 þúsund dýr.

Önnur meginskýring á fækkun fíla er sú að gengið hefur á búsvæði þeirra og á það sérstaklega við um fíla í Asíu. Meira en 20 þúsund fílar lifa innan landamæra Indlands og eru tíðir árekstrar milli fíla og manna þar í landi, enda eru báðar þessar tegundir ansi plássfrekar. Því miður verða slíkir árekstrar sífellt alvarlegri og minna þeir oft frekar á hernaðarátök með tilheyrandi dauðsföllum bæði manna og fíla.