Fíla fróðleikur

Stærsta núlifandi landdýrið er afríkufíllinn (Loxodonta africana). Karlfílar geta vegið á bilinu 5,8-6,5 tonn og hæstu tarfarnir ná um 4,5 metra hæð á herðakamb.

 

Afríkufíll í Etosha-þjóðgarðinum í Namibíu.

Afríkufílar lifa aðallega í suður- og austurhluta Afríku. Nokkuð hefur fækkað í hópnum líkt og hjá asíska fílnum, aðallega vegna veiðiþjófnaðar en einnig vegna ásóknar mannsins í óspilltar gresjur til landbúnaðar. Afrískir fílar geta orðið gamlir, vitað er um kýr sem hafa náð því að verða hálfáttræðar. Fílarnir halda áfram að vaxa á meðan þeir lifa. Elstu tarfarnir geta orðið allt að 4-4,5 metrar á herðakamb en kýrnar rúmir 3 metrar.

Fílastofnarnir stækka hægt. Kýrnar bera á 4-9 ára fresti og ná fyrst kynþroska við 11 ára aldur samkvæmt rannsóknum. Meðgöngutíminn er 22 mánuðir. Kálfarnir eru lengi á spena móður sinnar en þó er óvenju mikill breytileiki á þessum þætti hjá ólíkum stofnum, allt frá 48 til 108 mánuða. Stuttu eftir að kýrnar venja kálfana af spena komast þær aftur í mökunarham og þannig hefst æxlun á nýjan leik.

Afríkufílar hafa verið mikið rannsakaðir, enda áberandi og tilkomumikil dýr. Ýmsir þættir í samfélagsuppbyggingu þeirra hafa komið á óvart svo sem ýmsar tilfinningar sem þeir sýna öðrum meðlimum hjarðarinnar og jafnvel lærdómsgáfur, flestir þekkja væntanlega orðtakið ‘fílar gleyma engu’. Víða er hægt að finna efni um fíla á Netinu og til er ágæt bók um þá eftir Cynthiu Moss, Elephant Memories, auk fjölmargra annarra.

Afrískir fílar eru lítilfjörlegir séu þeir bornir saman við stærsta landspendýr sem uppi hefur verið. Sá risi nefnist á fræðimáli Indricotherium og tilheyrði ætt svokallaðra beljaka sem asískir nashyrningar eru skyldir. Hægt er að lýsa skepnunni með þeim orðum að hún hafi verið hornlaus og óvenju langfættur nashyrningur.
 

Tölvugerð mynd af Indricotherium. Nafnið 'Indrico' er fengið að láni frá trölli í rússneskum þjóðsögum og 'therium' merkir skepna eða ófreskja.


Leifar af Indricotherium hafa fundist í Mið-Asíu, meðal annars í Balúkistan í Pakistan og víðar. Þeir eru taldir hafa horfið af sjónarsviðinu snemma á míósentímabilinu fyrir um 16 milljónum ára. Þessir risar gátu orðið allt að 5,5 metrar á herðakamb eða svipaðir á hæð og gíraffar, þeir voru um 8 metrar á lengd og vógu allt að 30 tonn! Þeir voru jurtaætur og átu lauf af trjám. Enski fornlífsfræðingurinn C. Forster Cooper fann fyrstu steingerðu leifar skepnunnar í Balúkistan árið 1910 og taldi upphaflega að hann hefði fundið risaeðlu.

 

Fróðleikur af vísindavefnum.

©2007 Sigfús Sig. Iceland@Internet.is