Íkorna upplýsingar

Íkornar eru allar tegundir innan ættarinnar Sciuridae sem er svo aftur hluti af stórum flokki spendýra sem nefnist nagdýr (Rodentia). Til eru fjölmargar tegundir íkorna sem dýrafræðingar hafa greint niður í tvær undirættir. Þær eru jarð- og trjáíkornar (Sciurinae), sem telja 230 tegundir og flugíkornar (Petauristinae) með 43 tegundir. Tegundir þessara ætta finnast á öllum meginlöndum nema í Ástralíu, sem löngum hefur skorið sig úr hvað varðar dýrafánu.

Íkornar eru fjölbreytilegur hópur nagdýra. Stærsta tegundin sem finnst er asíska tegundin Ratufa macrura sem getur orðið allt að 90 sm á lengd. Minnsta tegundin sem fundist hefur er hins vegar aðeins 6 - 9 sm á lengd með skotti. Það er dvergíkorninn (Myosciurus pumilio) sem lifir í þéttum regnskógum Mið-Afríku.

Fyrir utan jarðíkorna lifa íkornar aðallega í trjám og éta í langflestum tilvikum fæðu á borð við hnetur, fræ og blómplöntur. Í færri tilvikum éta þeir skordýr.

Sú tegund sem algengust er í Evrópu og norðanverðri Asíu er rauðíkorninn (Sciurus vulgaris). Þessi íkorni er um 23 sm á lengd án skotts en heildarlengd dýrsins er um 45 sm. Þessi íkorni sést iðulega safna hnetum á haustin til að birgja sig upp fyrir veturinn en hann leggst ekki í dvala eins og margar norðlægari tegundir íkorna gera.

Á Bretlandseyjum hefur rauðíkorninn verið á miklu undanhaldi fyrir innfluttri tegund sem nefnist gráíkorni (Sciurus carolinensis) og í raun er rauðíkorninn algerlega horfinn af mörgum svæðum. Gráíkorninn er það sem flestir myndu kalla hinn klassíska íkorna ef svo má að orði komast. Hann er algengur um austanverða Norður-Ameríku, allt frá laufskógum Flórída norður í barrskóga Kanada. Gráíkornar leggjast ekki í dvala heldur eru þeir virkir allt árið um kring. Hvert fullorðið dýr helgar sér land til umráða, svokallað óðal. Stærð óðalsins helgast af fæðuframboði og því er munur á stærð óðals eftir því hvort um sé að ræða vetur eða sumar. Rannsóknir hafa sýnt að stærð óðala geta verið á bilinu 0,5 til 20 hektarar.
 

 


Vert er að minnast á aðra tegund íkorna, sléttuhundinn (e. prairie dog, lat. Cynomys ludovicianos) sem fyrr á öldum var mjög algengur á sléttum miðríkja Bandaríkjanna. Ólíkt rauðíkornum, gráíkornum og skyldum tegundum verja sléttuhundar mestum tíma sínum í sérstökum jarðgöngum sem þeir búa sér til. Við opin á jarðgöngunum mynda sléttuhundarnir hóla og hafa þannig nokkur áhrif á landslagið á sléttunum. Dýrafræðingar telja að þessir hólar sé vörn gegn flóðum.

Meðal helstu afræningja sléttuhundsins eru ýmsar tegundir hauka, snákar og úlfar. Á undanförnum áratugum hefur sléttuhundum fækkað mjög vegna ofsókna mannsins en sléttuhundurinn á í samkeppni við nautgripabændur um landsvæði.

Flugíkorna má finna vítt og breitt í skóglendi heimsins, meðal annars í Afríku, Asíu og Ameríku. Þeir hafa nokkurs konar húð sem tengir saman fram- og afturfótleggi, stór augu og langa rófu sem þeir nota til að stýra sér þegar þeir svífa á milli trjástofna. Þessi dýr eru undantekningarlaust á ferli á næturnar. Þeir gera sér hreiður í trjám en á síðari tímum hafa þeir notfært sér byggingar til að gera sér íverustað

 

Efri myndin sýnir gráíkorna. Hún er fengin af vefsíðu Dr. Peg Halloran, Colorado, Bandaríkjunum.

Neðri myndin sýnir sléttuhund. Hún er fengin af alfræðisíðu á vegum Microsoft Network

 

Af hverju má ekki flytja inn íkorna?

Fyrir fáeinum árum hafnaði landbúnaðarráðherra umsókn um leyfi til að flytja íkorna til landsins. Rökin fyrir synjun voru aðallega þau að líklegt þótti að íkornarnir gætu sloppið út í íslenska náttúru. Ef svo færi gætu þeir valdið miklu tjóni, enda hefur tilkoma nýrra dýrategunda alltaf í för með sér einhverjar breytingar á vistkerfinu. Einnig þótti líklegt að íkornarnir bæru með sér smitefni sem eru skaðleg íslenskum dýrum

Nefnd á vegum yfirdýralæknis taldi að íkornar gætu haslað sér völl í íslenskri náttúru. Þetta ætti sérstaklega við um norðlægar tegundir eins og rauð- og gráíkorna.


Íslenskir vetrarkuldar ættu ekki að vera þessum tegundum nein hindrun, enda lifa þær í barrskógum Evrasíu og Norður-Ameríku þar sem frost getur orðið mun meira en hér á landi. Íkornarnir gera sér yfirleitt hreiðurholur í þroskuðum trjám þar sem aðgengi að fæðu er nægt. Helsta fæða þeirra eru ýmsar tegundir fræja, akörn og hnetur. Íkornarnir leggja sér einnig til munns ýmsar tegundir sveppa, fuglsegg og jurtir. Yfir sumartímann og á haustin safna þeir upp vetrarforða sem þeir grafa í holur ofan í jörðu eða fela í trjám.

Á vorin þegar sinna þarf ungviðinu, þurfa rauðíkornar um 80 grömm af fæðu á dag. Á veturna, þegar þeir hafa hægt um sig, éta þeir hins vegar aðeins rétt um 35 grömm daglega.

 

 

Uppl. fengnar af vísindavefnum.

 

 

Á Dýraspjalli.com segir eftirfarandi:

Íkornar eru allar tegundir in trjáíkornar (Sciurinae), sem telja 230 tegundir og flugíkornar (Petauristinae) með 43 tegundir. Tegundir þessara ætta finnast á öllum meginlöndum nema í Ástralíu, sem löngum hefur skorið sig úr hvað varðar dýrafánu.
nan ættarinnar Sciuridae sem er svo aftur hluti af stórum flokki spendýra sem nefnist nagdýr (Rodentia). Til eru fjölmargar tegundir íkorna sem dýrafræðingar hafa greint niður í tvær undirættir. Þær eru jarð- og
Íkornar eru fjölbreytilegur hópur nagdýra. Stærsta tegundin sem finnst er asíska tegundin Ratufa macrura sem getur orðið allt að 90 sm á lengd. Minnsta tegundin sem fundist hefur er hins vegar aðeins 6 - 9 sm á lengd með skotti. Það er dvergíkorninn (Myosciurus pumilio) sem lifir í þéttum regnskógum Mið-Afríku.

Fyrir utan jarðíkorna lifa íkornar aðallega í trjám og éta í langflestum tilvikum fæðu á borð við hnetur, fræ og blómplöntur. Í færri tilvikum éta þeir skordýr.

Sú tegund sem algengust er í Evrópu og norðanverðri Asíu er rauðíkorninn (Sciurus vulgaris). Þessi íkorni er um 23 sm á lengd án skotts en heildarlengd dýrsins er um 45 sm. Þessi íkorni sést iðulega safna hnetum á haustin til að birgja sig upp fyrir veturinn en hann leggst ekki í dvala eins og margar norðlægari tegundir íkorna gera.

 
Á Bretlandseyjum hefur rauðíkorninn verið á miklu undanhaldi fyrir innfluttri tegund sem nefnist gráíkorni (Sciurus carolinensis) og í raun er rauðíkorninn algerlega horfinn af mörgum svæðum. Gráíkorninn er það sem flestir myndu kalla hinn klassíska íkorna ef svo má að orði komast. Hann er algengur um austanverða Norður-Ameríku, allt frá laufskógum Flórída norður í barrskóga Kanada. Gráíkornar leggjast ekki í dvala heldur eru þeir virkir allt árið um kring. Hvert fullorðið dýr helgar sér land til umráða, svokallað óðal. Stærð óðalsins helgast af fæðuframboði og því er munur á stærð óðals eftir því hvort um sé að ræða vetur eða sumar. Rannsóknir hafa sýnt að stærð óðala geta verið á bilinu 0,5 til 20 hektarar.

 
Vert er að minnast á aðra tegund íkorna, sléttuhundinn (e. prairie dog, lat. Cynomys ludovicianos) sem fyrr á öldum var mjög algengur á sléttum miðríkja Bandaríkjanna. Ólíkt rauðíkornum, gráíkornum og skyldum tegundum verja sléttuhundar mestum tíma sínum í sérstökum jarðgöngum sem þeir búa sér til. Við opin á jarðgöngunum mynda sléttuhundarnir hóla og hafa þannig nokkur áhrif á landslagið á sléttunum. Dýrafræðingar telja að þessir hólar sé vörn gegn flóðum.

Meðal helstu afræningja sléttuhundsins eru ýmsar tegundir hauka, snákar og úlfar. Á undanförnum áratugum hefur sléttuhundum fækkað mjög vegna ofsókna mannsins en sléttuhundurinn á í samkeppni við nautgripabændur um landsvæði.

Flugíkorna má finna vítt og breitt í skóglendi heimsins, meðal annars í Afríku, Asíu og Ameríku. Þeir hafa nokkurs konar húð sem tengir saman fram- og afturfótleggi, stór augu og langa rófu sem þeir nota til að stýra sér þegar þeir svífa á milli trjástofna. Þessi dýr eru undantekningarlaust á ferli á næturna. Þeir gera sér hreiður í trjám en á síðari tímum hafa þeir notfært sér byggingar til að gera sér íverustað.

Jarðíkornar heita chipmunks á ensku og til þeirra teljast 25 tegundir innan ættarinnar Sciuridae. Þeir finnast í Norður-Ameríku og Evrasíu. Sameiginleg einkenni þeirra eru meðal annars feldurinn sem er rauðbrúnn og með hvítri og svartri rönd eftir bakinu og rófan sem er með löngum hárum. Á hausnum er feldurinn einnig með svörtum og hvítum röndum.

Ennfremur er hægt að greina jarðíkorna frá öðrum íkornum á kinnpokum sem þeir geta geymt mat í sem er mjög hentugt þegar þeir eru að birgja sig upp fyrir veturinn.

 
Meginfæða jarðíkorna er meðal annars fræ, hnetur, egg og skordýr. Á veturna hírast þeir í jarðgöngum þar sem þeir eru vel birgir af mat. Þeir liggja þar í dvala en vakna oft á veturna, sérstaklega þegar hlýindi eru eða þegar hungur sækir að þeim. Mökun hefst hjá jarðíkornum í mars og er meðgöngutíminn 31 dagur. Kvendýrin eiga frá 3 - 5 unga í hverju goti og ná ungarnir kynþroska í júlí sama ár og geta farið að geta af sér afkvæmi vorið eftir.

 

 

 

©2007 Globalsig./ Sigfús Sig. Iceland@Internet.is