Þótt tegundir bjarnarættarinnar séu fáar er útbreiðsla hennar mikil. Birnir lifa í öllum heimsálfum nema á Suðurskautslandinu, í Afríku og Ástralíu. Heimkynni þeirra eru allt frá dimmustu regnskógum Amasonsvæðisins til íss norðurheimsskautsins. Einnig finnast þeir í mikilli hæð í ýmsum fjallgörðum heimsins.
Birnir eru stórir og sterklega vaxnir af rándýrum að vera og eru tvö af stærstu landrándýrum jarðar innan ættarinnar, hvítabjörninn (Ursus maritimus) og brúnbjörninn eða skógarbjörninn (Ursus arctos). Karldýr hvítabjarnarins geta til dæmis hæglega orðið um 800 kg að þyngd, en almennt gildir að karldýrin eru stærri en kvendýrin, stundum allt að helmingi stærri.
Malajabjörn (Helarctos malajanus)
Malajabjörn eða sólarbjörn eins og hann er líka stundum nefndur er minnsti meðlimur bjarnarættarinnar, aðeins 25 - 55 kg að þyngd. Heimkynni hans ná frá austurhluta Himalayafjalla austur til Sze-Chwan í Kína og suður til Myanmar. Einnig lifir hann víða í skóglendi Indókína allt suður á Malayaskaga í Malasíu. Malajabirnir finnast aðallega í þéttum láglendisregnskógi og eyða oft dágóðum tíma uppi í háum trjám.
Malajabjörn (Helarctos malajanus).
Af öllum bjarnategundum heimsins
er minnst vitað um ýmsa þætti í líffræði og vistfræði
malajabjarna sökum þess hversu óaðgengilegt búsvæði þeirra er.
Nákvæm stofnstærð er óþekkt, en þó er vitað að tegundin hefur
verið á undanhaldi síðustu áratugi bæði vegna eyðingar
regnskóga og ólöglegra veiða.
Líkt og flestir aðrir birnir eru malajabirnir miklir
tækifærissinnar í fæðuvali, en ýmsar tegundir hryggleysingja,
meðal annars termítar og ánamaðkar, eru stór hluti fæðunnar.
Þeir hafa óvenju langa tungu sem hjálpar þeim að ná hunangi úr
býflugnabúum og termítum úr termítahraukum. Eðlur og ýmis
smávaxin hryggdýr eru einnig á matseðlinum, auk þess sem þeir
éta hræ sem tígrísdýr hafa skilið eftir þegar slíkt býðst.
Nærri mannabyggðum leggjast malajabirnir í matarúrganga og
ræna ávöxtum af plantekrum, en sá siður hefur skapað þeim þó
nokkrar óvinsældir.
Letibjörn (Melursus ursinus)
Letibjörninn, sem stundum er nefndur varabjörn, á heimkynni í
skóg- og kjarrlendi á Indlandi, Sri Lanka og allt norður til
Nepal, Bangladess og Bútan. Letibirnir voru nokkuð algengir
þar til fyrir um 20 árum, en nú er svo komið að afar erfitt er
að finna þá þar sem verulega hefur verið gengið á heimkynni
þeirra.
Letibirnir eru talsvert stærri en malajabirnir eða á bilinu 65
- 140 kg að þyngd. Þeir eru um margt sérstakir, til dæmis er
trýnið óvenju langt og minnir mjög á mauraætur. Þeir eru
smátenntir með flata jaxla auk þess sem ránjaxla vantar í efri
góm og eru það merki um þróun frá ránlífi. Fæturnir eru
hlutfallslega lengri en hjá öðrum björnum og klærnar eru
óvenju langar.
Letibjörn (Melursus ursinus).
Letibirnir eru miklir
tækifærissinnar í fæðuvali. Stór hluti fæðunnar eru skordýr,
lauf, hunang og ávextir, en einnig ráðast þeir á termítahrauka
og sleikja þá termítana upp. Letibirnir hafa skapað sér
óvinsældir meðal manna þar sem þeir eiga það til að ráðast inn
á akra, éta þar plönturnar og valda öðrum skemmdum.
Eins og áður sagði hefur mjög verið þrengt að heimkynnum
letibjarna og skýrir það að hluta til mikla hnignum
tegundarinnar og að þeir leiti inn á akra í fæðuleit. Annað
sem er vert að nefna er að á undanförnum árum hefur
termítahraukum verði mokað upp til þess að fá jarðveg sem
þykir góður í tennisvelli. Þetta hefur valdið miklum
fæðuskorti hjá letibjörnum og þvingað þá í fæðuleit á sífellt
stækkandi akurlendin. Letibirnir geta verið illskeyttir þegar
reynt er að reka þá af ökrum og snúist til varnar með þeim
afleiðingum að á árunum 1989 til 1994 urðu rúmlega 700 árásir
á menn og 48 dauðsföll. Ekki fylgir sögunni hversu margir
birnir drápust í þessum átökum.
Gleraugnbjörn (Tremarctos ornatus)
Gleraugnabjörninn er eina villta bjarndýrstegundin í
Suður-Ameríku. Kjörsvæði hans eru rakir og þéttir regnskógar,
oft í fjalllendi allt upp í 2300 metra hæð. Útbreiðslusvæðið
er aðallega bundið fjallshlíðum Andesfjalla frá Venesúela
suður til Perú, en gleraugnabirnir hafa þó oft fundist bæði
sunnar og norðar. Gleraugnabirnir eru taldir vera beinir
afkomendur stærsta landrándýrs sem uppi var á ísöld í Ameríku
og hefur verið kallaður ‘bulldog bear’ á ensku eða
Arctodus simus á latínu.
Gleraugnbjörn (Tremarctos ornatus).
Gleraugnabirnir eru smávaxnir af
björnum að vera, loðnir og svartir með mynstur sem minnir á
gleraugu kringum augun, en af því draga þeir nafn sitt. Þeir
eru með óvenju öfluga kjálka sem gera þeim kleyft að éta fæðu
sem flest önnur dýr geta ekki étið, svo sem trjábörk.
Gleraugnabirnir eru næturdýr en sofa í fylgsnum í hellum eða
uppi í stórum trjám yfir daginn.
Gleraugnabirnir reyna í lengstu lög að forðast menn og því er
afar erfitt að rannsaka þá. Þrátt fyrir þetta er ýmislegt
vitað um gleraugnabirni. Þeir eru alætur en ávextir og jurtir
eru þó langstærsti hluti fæðu þeirra. Eins og allir
tækifærissinnar í fæðuvali fúlsa gleraugnabirnir ekki við
kjöti þegar það býðst. Rannsóknir hafa þó sýnt að aðeins 4% af
fæðu þeirra kemur úr dýraríkinu og teljast þeir því til mestu
jurtaæta meðal bjarna (fyrir utan pandabirni að sjálfsögðu).
Líkt og öðrum björnum hefur gleraugnabjörnum fækkað mjög á
undanförnum áratugum og telja vísindamenn að nú séu aðeins um
20,000 villt dýr eftir. Tegundin telst því vera í mikilli
útrýmingarhættu.
Svartbjörn (Ursus americanus)
Svartbjörn finnst víða í Norður-Ameríku, frá Alaska og allt
suður til Mexíkó, aðallega á óaðgengilegum tempruðum
skógarsvæðum með miklum undirgróðri. Syðst á útbreiðslusvæðinu
heldur hann til í fjalllendi upp í allt að 3000 metra hæð
sökum þess hve mikið hefur verið gengið á kjörsvæði hans.
Svartbjörn (Ursus americanus).
Svartbirnir eru venjulega svartir
að lit eins og nafnið gefur til kynna, en í vesturhluta
útbreiðslusvæðisins eru þeir þó ljósari yfirlitum. Oft eru
hvítar skellur á feldi dýranna og þá gjarnan á bringu.
Svartbirnir eru á bilinu 80 - 400 kg að þyngd og eru karldýrin
mun stærri en kvendýrin. Það má greina svartbirni frá
brúnbjörnum (Ursus arctos) á því að þeir fyrrnefndu
eru með lengri eyru og ekki eins loðnir Eins eru þeir ekki með
eins kryppulaga axlir og brúnbirnir heldur með ávalari baklæga
líkamsbyggingu.
Á vorin og sumrin éta svartbirnir aðallega gras og lauf. Þegar
líður á sumarið snúa þeir sér að ýmsum ávöxtum, en éta harðari
og trénaðri gróður á haustin. Svartbirnir eru ekki mikil
rándýr en sækja mjög í prótín og fituríka fæðu þegar hún
býðst. Líkt og flestir aðrir birnir geta þeir verið skæðir í
sorphaugum. Þeir eru afar sterkir og skapast oft hætta þegar
þeir komast nærri fólki enda er lundarfar þeirra
óútreiknanlegt. Samt sem áður eru einungis skráð 36 dauðsföll
af völdum svartbjarna á síðustu öld sem telst ekki há tala.
Þó svartbjörnum hafi fækkað á nýliðinni öld er stofninn enn
stór og er þetta að öllum líkindum sá björn sem mest er af í
heiminum.
Asískur svartbjörn (Ursus thiberanus)
Asíski svartbjörninn er enn þann dag í dag mjög útbreiddur í
austanverðri Asíu, frá Pakistan allt austur til Ussurilands í
Rússlandi og suður til Tælands. Hann finnst bæði í tempruðum
skógum og hitabeltisskógum. Hann heldur sig gjarnan upp til
fjalla á sumrin en leitar niður á láglendi á veturna.
Asískur svartbjörn (Ursus thiberanus).
Asísku svartbirnirnir eru öllu
minni en nafnar þeirra í Ameríku, á bilinu 65 - 140 kg, og eru
karldýrin stærri en kvendýrin. Asískir svartbirnir eru
uppáhaldsfæða tígrisdýra, sérstaklega síberíu- tígrisdýra, og
sennilega drepa þau tugi ef ekki hundruðir bjarna á hverju
ári. Birnirnir gæða sér gjarnan á hræjum sem tígrísdýr hafa
skilið eftir, en ef tígrisdýr snýr aftur að hræi sem björn er
kominn í þá eru dagar bjarndýrsins líklega taldir.
Ekki liggja fyrir upplýsingar um stofnstærð asíska
skógarbjarnarins. Þó er vitað að mikil búsvæðaeyðing og veiði
hefur valdið gríðarlegri fækkun á undanförnum áratugum, en
lítið hefur verið gert enn sem komið er til að reyna að bjarga
tegundinni.
Skógarbjörn (Ursus arctos)
Skógarbjörninn, eða brúnbjörninn eins og hann er líka nefndur,
hefur langmesta útbreiðslu allra bjarndýra heimsins. Söguleg
útbreiðsla hans nær um alla Norður-Ameríku, þó í dag sé lítið
um þá í Bandaríkjunum nema þá í Alaska, frá vestur Evrópu allt
austur til Kyrrahafssvæða Rússlands og suður um Asíu, en nú
eru þar aðeins smáir einangraðir stofnar.
Vegna þessarar miklu útbreiðslu eru skógarbirnir greindir
niður í fjölda deilitegunda. Stærstu meðlimir þessarar
tegundar eru svokallaðir alaskabirnir eða kódíakbirnir (Ursus
arctos middendorffi), en stærstu karldýr tegundarinnar
verða vel yfir 500 kg að þyngd og eru því meðal stærstu
landrándýr heims. Reyndar hafa veiðst risavaxin karldýr sem
hafa vegið allt að 850 kg. Kamtchatkabirnirnir (Ursus
arctos beringianus) eru litlu minni. Almennt gildir um
brúnbirni að því norðar sem deilitegundin finnst því stærri
eru dýrin, og einnig verða evrasísku birnirnir stærri eftir
því sem austar dregur.
Skógarbjörn (Ursus arctos).
Allt að 80 mismunandi
deilitegundum skógarbjarna hefur verið lýst í Norður-Ameríku.
Þeirra á meðal er grábjörninn sem á ensku er þekktur undir
heitinu “grizzly bear”. Grábirnir (Ursus horribilies), sem
eitt sinn voru taldir sér tegund, höfðu áður afar mikla
útbreiðslu í austanverðri álfunni en hefur nú verið nær
útrýmt. Nafnið horribilies vísar til ákveðinna "útlagabjarna"
sem urðu síðastir eftir af stórum stofnum brúnbjarna undir lok
19. aldar. Þessir birnir voru bæði árásargjarnir og
útsjónarsamir þrátt fyrir að vera oft særðir og illa haldnir.
Fæða skógarbjarna er meira úr dýraríkinu en hjá öðrum björnum
að hvítabjörnum undanskildum.
Ísbjörn (Ursus maritimus)
Loks má nefna ísbirni eða hvítabirni, en talsvert hefur verið
fjallað um þá á Vísindavefnum og geta lesendur nálgast þau
svör með því að nota leitarvélina á forsíðu vefsins.
Víða á netinu má lesa meira um birni og eru til dæmis margar
heimasíður tileinkaður “vinsælustu björnunum”, ísbjörnum og
skógarbjörnum. Til þess að nálgast upplýsingar um birni er
ágætt að setja latnesku tegundaheitin inn í leitarvélar