Saga jólatrésins á GamanOgAlvara

Saga jólatrésins.

Til eru ýmsar lýsingar.

Guð sendi þrjá engla sína til að velja tré sem best hæfði til sem jólatré. Engill trúarinnar, engill vonarinnar og engill kærleikans voru sendir. Þeir svifu yfir merkur og skóga og á leiðinni ræddu þeir um hvernig tré þeir myndu vilja velja. Engill trúarinnar sagði: ,, Mitt skal vera merki krossins. Það verður að vera beinvaxið og benda með toppi sínum til himins ". Engill vonarinnar sagði:,, Ég vil velja það tré, sem er sígrænt og visnar aldrei, en heldur græna litnum vetur og sumar, því græni liturinn þykir mér fallegur". Engill kærleikans sagði: ,, Tréð sem ég kýs skal geta gefið smáfuglunum skjól í limi sínu".

Og grenitréð varð fyrir valinu. Kross það ber á öllum greinum, það er sígrænt sumar og vetur og fuglum himinsins veitir það skjól í limi sínu. Þegar englarnir höfðu fundið það, gáfu þeir því hver sína gjöfina. Engill vonarinnar setti hina gullnu stjörnu í topp þess. Engill kærleikans setti vinagjafirnar við fót þess og á greinarnar. Síðan hefur grenitréð verið jólatré, það tré, sem mennirnir hafa í húsum sínum, þegar þeir minnast fæðingar frelsarans.

Jólatréð eins og við þekkjum það er ekki mjög gamalt í heiminum.
Elstu heimildir um skreytt tré í heimahúsum á jólum er frá Suður Þýskalandi á 16. Öld en ekki eru nema tvö hundruð ár síðan síðan farið var að festa kerti á þessi grenitré. Allra fyrstu jólatré munu hafa sést á íslandi í kringum 1850, en þó helst hjá dönskum eða danskmenntuðum fjölskyldum. Algeng urðu þau ekki , fyrr en komið var fram yfir síðustu aldamót.Það er mjög skiljanlegt, af hverju siðurinn festi ekki fyrr rætur á Íslandi. Hér var víðast hvar engin grenitré að hafa, og flestar aðrar vörutegundir hefur þótt nauðsynlegra að flytja inn. Auk þess tók sigling oft svo langan tíma , að örðugt hefði reynst að halda þeim lifandi. Þetta gerðu þó sum félög til þess að halda jóltrésskemmtanir fyrir börn , og milli 1890 – 1900 má sjá auglýst bæði jólatré og jólatrésskraut. Fyrir meira en hundrað árum hafa menn sumsstaðar byrjað á því að búa til gervijólatré. Var þá tekinn mjór staur , sívalur eða strendur, og festur á stöðugan fót. Á staurinn voru negldar álmur eða boraðar holur í hann og álmunum stungið í. Þær voru lengstar neðst, en styttust upp eftir og stóðu á misvíxl. Þær voru hafðar flatar í endann, og á honum stóðu kertin. Venjulega var staurinn málaður grænn eða hvítur og vafið um hann sígrænu lyngi. Síðan voru mislitir pokar hengdir á álmurnar og eitthvert sælgæti sett í þá. Þessi heimatilbúnu jólatré voru mest notuð , þar til fyrir nokkrum áratugum, þegar farið var að flytja grenitré inn í stórum stíl. Á síðustu árum hafa svo íslensk jólatré komið á markaðinn í æ ríkari mæli

( .Heimildir: Í Jólaskapi Árni Björnsson. Bjallan 1983 )

Jólatréð hefur í heila öld verið eitt helsta tákn jólanna um heim allan. Það er þó tiltölulega nýtt af nálinni í núverandi mynd. Talið er að jólatré hafi borist til norðurlanda skömmu eftir 1800. Árið 1862 nefnir Jón Árnason sögu um reynitré og brunnu ljós á greinum þess alla jólanótt sem slokknuðu ekki hversu mjög sem vindur blés. Árið 1952 fékk Reykjavík í fyrsta sinn stórt jólatré að gjöf frá Ósló. Var það sett upp á Austurvelli, og hefur sú venja haldist síðan. Í fyrstu var jafnan kveikt á trénu síðasta sunnudag fyrir jól, en sú dagsetning færðist framar eftir því sem almennur jólaundirbúningur hófst fyrr. Síðan hafa margar erlendar borgir sent vinabæjum sínum á Íslandi jólatré.

Fyrstu auglýsingar um innflutt jólatré birtust þegar árið 1896 en þau tóku samt ekki að seljast í stórum stíl fyrr en eftir 1940.

Meyra

Í margar aldir hafa menn skreytt híbýli sín með greinum sígrænna trjáa um jólin. Þótti það sýna mátt þeirra að þau héldu barri sínu yfir vetrartímann þegar allar aðrar jurtir lögðust í dvala og felldu laufin.

Sagan segir að Þjóðverjinn Marteinn Lúther, upphafsmaður Lútherstrúarinnar hafi verið á gangi í skóginum á aðfangadagskvöld og hrifist af fegurð grenitrjánna. Hann hjó niður furu, fór með hana heim og skreytti hana með kertum til að deila þessari skógarfegurð með börnum sínum. Frá Þýskalandi barst siðurinn til Frakklands með þýskættuðu fólki við hirð Lúðvíks XVI. Þýsku drottningarnar Charlotte og Adelaide, sem giftust til Englands seint á 18. öld, tóku siðinn með sér þangað. Vitað er að eiginmaður Viktoríu Englandsdrottningar, Albert prins sem einnig var þýskur, hafi skreytt jólatré í Windsorkastala 1841. Það voru líka þýskir innflytjendur sem báru jólatréð með sér til Bandaríkjanna og breiddist siðurinn út meðal annarra innflytjenda ekki síst vegna aðdáunar á Viktoríu Englandsdrottningu. Þrátt fyrir þetta varð það ekki algengt að fólki skreytti jólatré fyrr en seint á 19. öld. Martin Gotlieb Lehman var prestssonur í Holstein, fæddur 1775. Hann vandist skreyttu jólatré í sinni æsku og seinna þegar hann kvæntist til Danmerkur ákvað hann að gleðja börn sín með sama hætti. Þegar þetta fréttist um hina þá litlu Kaupmannahöfn, safnaðist fólk saman á götunni utan við heimili hans til að sjá með, eigin augum, hvort hann væri virkilega með grenitré í stofunni sem átti að kveikja ljós á.

Sagt er að jólatréð hafi borist til norrænna landa frá Suður Evrópu nokkru eftir 1800.Fyrst í stað breiddist sú hefð að skreyta jólatré aðallega út í borgum og meðal heldra fólks. Seinna barst þessi siður líka út í sveitirnar.

Á Íslandi sáust fyrst jólatré í kringum 1850, en þá helst hjá dönskum eða dönskmenntuðum fjölskyldum. Algeng urðu jólatré ekki á Íslandi fyrr en komið var fram yfir síðustu aldamót.

Í dag eru jólatré á flestum heimilum á Íslandi.Þau eru af öllum stærðum og gerðum. Sum eru raunveruleg, önnur eru gervitré.

Við skreytum þau með alls konar skrauti, t.d bjöllum, kúlum, stjörnum, ljósum, popcorni og fleiru.

Á jólaskemmtunum er dansað kringum jólatréð.

Jólatré í gamla daga.